Okul öncesi öğretmenleri çocuk istismarını engellemek için neler yapabilir?

Çocuk istismarının engellenmesinde okul öncesi öğretmeninin görev ve sorumlulukları

Çocuk istismarı günümüzde yaşanan gelişmelere karşın hala çok ciddi bir sorun olarak varlığını sürdürüyor. Çocuk istismarının engellenmesi noktasında biz öğretmenlere (özellikle okul öncesi öğretmenleri ve özel eğitim öğretmenlerine) önemli görevler düşüyor. Bu yazıda istismarı engellemek için her öğretmenin yapması gerekenlere başlıklar halinde kısaca değineceğiz.

Çocuk istismarını engellemek için Bilgilen – Bilgilendir – Duyarlı ve cesur ol – Harekete geç adımlarını izlemek istismarın engellenmesinde temel stateji adımlarını oluşturuyor.

Çocuk istismarı konusunda bilgilen

Çocuk istismarını engellemek için en temel adım öğretmenin gereken bilgileri, istatistikleri biliyor olması. İstismarın farkında olmak için öncelikle istismar türlerinin ve göstergelerinin bilinmesi hayati önem taşıyor.

Göstergeleri anlamak sınıfınızdaki öğrencilerinizin herhangi birinin bir istismar durumu ile karşı karşıya olduğu durumları anlamanızı ve önlemler almanızı sağlar.

Ayrıntılı bilgi için:

Çocuk İstismarı Dosyası – Yazı Listesi – Ek kaynaklar

(Üstteki sayfada yer alan dokümanlardan Öğretmenler ve Aileler için Eğitim Kılavuzu’nu incelemenizi özellikle öneririm.)

İstismar Dosyası: 1 – İstismar nedir, türleri nelerdir?

Öğrencilerini bilgilendir

Çocuk istismarının engellenmesi konusunda atılabilecek en önemli adımlardan birisi de öğrencileri bilgilendirmektir. Özellikle iç çamaşırı kuralı ve iyi-kötü dokunuşların ayrımına varılması çok önemlidir.

Okul öncesinde temel cinsel eğitim verilmesi çocuğun kendini tanıması, cinsiyetinin farkında olması, iyi-kötü dokunuşları ayırt etmesi, gerektiği zaman kötü dokunuş durumlarında “hayır” diyebilecek güveni kazanması, sonuç olarak çocuğun cinsel eğitiminin sağlanması, dolayısıyla cinsel istismarın engellenmesi açısından önemlidir.

Cinsellikle ilgili konular konuşulurken ya da bir soruyla karşılaştığınızda asla utanmayın ve sorularına açık bir şekilde cevap verin. Sınıf içi yaşanacak kimi problem durumlarını (mastürbasyon, akranlar arası istenmeyen dokunuşlar vs.) lehinize çevirip, nitelikli bir cinsel eğitim için fırsata dönüştürün.

Cinsel organları hakkında konuşurken, organın ismi her ne ise onu söyleyin. Farklı bir isimlendirmeye gitmenize gerek yok. Penis veya vajina tabirlerini kullanmanızda hiçbir sakınca yok.

Öğrencilerin bilgilendirilmesi esnasında onların güvenini kazanmanız, olası durumların sizinle paylaşılması açısından önemlidir. “İstemediğin bir durumla karşılaştığında benimle paylaş, hep yanındayım ve sana güveniyorum.” gibi cümleler öğrencilerinizin size güven duymasını sağlar.

Güven telkininde bir başka konu da, “şöyle bir durumda karşılaşsan” çalışmalarıdır. “Böyle bir durum yaşasan ne yaparsın?” gibi sorunlar olası durumlara karşı çocuğu hazırlar ve herhangi bir istismar durumuyla karşılaştığında kendisini suçlayıp, durumu gizleme eğilimine girmesini engeller.

Ayrıntılı bilgi için:

İç Çamaşırı Kuralı – Bilgilendirme Kitapçığı

İç Çamaşırı Kuralı Hakkında Çocuk Kitabı – Kiko ve El

Aileleri bilgilendir

Sosyoekonomik seviyesi düşük bir yerde görev yapıyor olabilirsiniz. Bu durumlarda sınıf içi yaptığınız uygulamalar garip karşılanmaya oldukça müsaittir. Bu sebeple genişletici bir hamle olarak yaptığınız sınıf içi etkinliklerden velileri haberdar edin. Çalıştığınız kurum idaresi ile, sivil toplum kuruluşlarıyla ve üniversitelerle işbirliği içinde aileleri de içine alan bir eğitim çalışması planlayın. Unutmayın ki sosyoekonomik seviye düşüklüğü istismar açısından önemli risk faktörlerinden birisidir.

Yapacağınız uygulamalar istismarın anlaşılması ve çocuğun istismardan korunması noktasında altın değerinde uygulamalardır.

İstismarı yalnızca cinsel istismar olarak algılamayın. Fiziksel ve duygusal istismarın kaynağı büyük ölçüde ailedir. Etkin bir aile eğitim çalışması ile fiziksel ve duygusal istismarın engellenmesini sağlayabilirsiniz.

İstismar durumu ile karşılaştığında ne yapacağını bil

Türk Ceza Kanunu 77. maddesine göre çocuğun cinsel istismarı, insanlığa karşı işlenen suçlar kapsamında değerlendirilir. Ve yine Türk Ceza Kanunu 279. maddesinde suçun işlendiğini öğrenip de gereken makamlara bildirmeyi ihmal ederse kamu görevlisinin 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile yargılanacağını bildirmektedir. Sonuç olarak, istismarın gereken makamlara bildirilmesi kamu görevlisinin, dolayısıyla öğretmenin görev alanındadır. 

Öncelikle kaç yaşında olursa olsun, öğrencilerinizden birisi istismara uğradığını size söylediyse onu mutlaka ve mutlaka ciddiye almalısınız. Bu durumda öğrencinin hayal kurduğunu, yalan söylediğini düşünmek yapılabilecek en hatalı eylemlerden birisidir.

Öğrencilerinizden biri size istismar edildiğini söylediyse ya da göstergeler sonucunda çocuğun herhangi bir istismara maruz kaldığını düşünüyorsanız öncelikle okul idarenizle irtibata geçerek, polis karakollarına, doğrudan savcılığa, ya da çocuk koruma birimleri olan hastanelere başvurabilirsiniz. Çocuğun istismar edildiğine yönelik bildirimde bulunmak size kanıt yükümlülüğü yüklemez. Bu sebeple olası durumlarda dahi bildirmekten çekinmeyin, kurumlarla işbirliği yapın.

Eğer dilerseniz bildirimde bulunup, kimliğinizin gizli kalmasını isteyebilirsiniz.

Cesur ve güçlü ol

Kimi durumlarda bulunduğunuz kurum idaresi, ya da başka idari kurumlar çocuk istismarını gizlemeniz yönünde baskı yapabilirler. Bu konuda asla taviz vermeyin, unutmayın ki bu hem bir öğretmenlik hem de insanlık görevidir. Kanuni yükümlülüklerinizi bilin, gerekirse bu mercilere yaptıklarının suç olduğunu beyan edin. Hiçbir idari, politik veya toplumsal baskı görev sorumluluklarınızı yerine getirmenizi engellememeli.