Çocuğun Bedensel Gelişimi

Gelişim, ömür boyu süren, oldukça karmaşık ve üzerinde çeşitli faktörlerin (biyolojik, çevre, beslenme gibi) etkili olduğu bir süreçtir. Gelişim dönemleri evrensel olmasına rağmen, gelişimde bireysel farklılıklar vardır. Bu nedenle çeşitli gelişim özellikleri bazı bireylerde önce veya sonra görülebilir. Her içinde bulunduğumuz dönemde, bizden beklenen gelişim görevlerimiz bulunur.

Gelişim görevi, kişinin içinde bulunduğu yaşam döneminde başarması gereken görevleri kapsamaktadır. Doğum öncesinin ilk 6 ayı ile doğum sonrasının ilk 6 ayı büyümenin en hızlı olduğu dönemdir. Bu hız iki yaşına kadar devam etmektedir. Bebek “Gelişim baştan ayağa doğrudur.” İlkesine göre gelişim gösterir. Bebeğin önce baş boyun kasları gelişirken, daha sonra karın ve omuz kasları, el-kol ve ayak kasları gelişmektedir.

Gelişim görevleri söz konusu olduğunda, gelişimin temel ilkelerinden olan “Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.” ilkesi unutulmamalıdır. Her çocuk kendi gelişimsel eğrisi içerisinde bu gelişimsel görevleri bir miktar önce ya da sonra yerine getirebilir.

1)Bebeklik Döneminde Bedensel ve Devinimsel Gelişim(0-2 Yaş)

Bu dönemde bebekler, yabancı dış dünyayı ve nesneleri baskın olarak duyu organları ve motor becerileri yardımıyla tanımaya çalışırlar.

2.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Kucağa alındığında birkaç saniye dik oturabilir ve başını dik tutabilir.
• Sırt üstü yatarken ellerinden tutup kaldırıldığında başı arkaya düşer.
• Karın üstü yatırıldığında, baş ve omuzlarını kaldırır.
• Sesler çıkarıp, tanıdık yüzlere güler.

3.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Oturur durumdayken başını dik tutabilir.
• Karın üstü yatırıldığında kollarından destek alarak doğrulabilir.
• Gözlerinin önünde hareket ettirilen bir nesneyi takip edebilir ve çevreden gelen seslerin geldiği yöne başını çevirebilir.
• Ayakta tutulduğunda yeri itme davranışı gösterebilir.
• -Nesnelere uzanma ve yakalama çabaları vardır.

4.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Sırt üstü yatarken eline verilen çıngırağı tutabilir sallayabilir.
• Konuşulunca ımmm gibi bir takım seslerle karşılık verir.
• Kahkaha ile gülebilir.
• Sırt üstü yatarken yan dönebilir ve kollarını yukarı doğru kaldırıp gövdesinden uzaklaştırarak oynar.
• Bebek bu ayın sonunda ellerini ve parmaklarını keşfetmiştir.

5.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Ulaşabileceği oyuncakları alır ve uzatılan nesneye dokunur.
• Aynadaki görüntüsüne tepki verebilir.
• Sevinç çığlıklarıyla oyun oynayabilir.
• Desteksiz birkaç dakika oturabilir.
• İnce motor beceriler gelişmeye başlamıştır.

6.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Az bir destekle uzun süre oturabilir.
• Emekleme pozisyonuna geçebilir.
• Elindeki kaşık veya nesnelerle masaya vurabilir.
• Bir yerden destek alarak ayağa kalkar ayağa kalkarken yaylanma hareketi yapar.

7.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Desteksiz oturabilir.
• İki nesneyi aynı anda elinde tutabilir.
• Aynaya baktığında elini uzatıp görüntüsünü tutmak isteyebilir.
• Emeklemeye başlar.
• Ayağını ağzına götürebilir.

8.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Kendinden uzağa konan oyuncakları alabilir.
• Kollarından tutunca doğrulup oturabilir.
• Sırt üstü yatarken karnının üstüne dönebilir.
• Eşyaları yere atarak oynamayı sever, düşen eşyayı arar.
• İki elinde de oyuncak varken birini atıp üçüncüsünü almak ister.
• Emeklerken yerden buldukları nesneleri işaret ve başparmakları ile tutabilirler.

9.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Sırt üstü pozisyondan oturur vaziyete geçebilir.
• Destekle ayakta durabilir ve yürüme hareketi yapar.
• Yalnız başına oturup, pozisyon değiştirebilir.
• Duvara tutunarak yürür.
• 10.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri
• Yardımsız hatta elinde bir nesne varken bile ayağa kalkar.
• Örtünün altına saklanan oyuncağı bulur.
• Bardaktan su içebilir.
• Duyduğu sesleri çıkarmaya çalışır. (hayvan sesleri)

11.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Almak istediği nesneyi işaret parmağı ile gösterebilir.
• Eline verilen kalem ile gelişigüzel karalar.
• Tek elinden tutulduğunda yürüyebilir.
• Ellerini göğüs hizasında açarak ileri doğru birkaç adım atabilir.(tabii arkasında birisinin destek olması koşuluyla)

12.Ayda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Ellerinden bırakıldığında ayakta durabilir.
• Ayaktayken yerdeki bir oyuncağı eğilerek alabilir.
• Çevreyi güldüren hareketler yapar.

12-24. Aylarda Çocuğun Motor Gelişim Görevleri

• Hemen hemen tüm çocuklar yürürler.
• İki şeyi aynı anda yapabilirler.
• Yere bakarak hızla yürüyebilirler.
• Merdivenleri yardım olmadan çıkabilirler.
• Topla oynayabilirler fakat topu tekmelerken sorun yaşayıp düşebilirler. İki yaşına doğru topu tekmeleyebilirler.
• Yardım ile soyunabilirler.
• İnsanları hayvanları rahatlıkla taklit edebilirler.
• Çift ayak üzerinde zıplayabilirler.
• Oyuncaklarını bir yerden başka bir yere taşımada başarılıdırlar.
• Küplerden kule yapabilirler.

2)İlk Çocukluk Döneminde Bedensel ve Devinimsel Gelişim (2-6 Yaş)

• Bu dönemde bedensel gelişim hızında azalma görülmektedir. Fakat diğer psiko-motor hareketlerde(koşma, atlama, zıplama gibi) hızlanma vardır.
• Koşma, atlama, zıplama da çok iyi oldukları için birçok hareketi rahatlıkla yapabilirler.
• Üç tekerlekli bir bisikleti rahatlıkla kullanabildikleri gibi bu dönemin sonlarına doğru iki tekerlekli bisiklete bile binebilirler.
• Büyük kas hareketleri gelişmesine rağmen küçük kas hareketleri tam olarak gelişmediği için ince işleri yapamazlar.
• Bu dönemde çocuk ayakkabısının bağını kendi başına bağlamakta zorlanabilir. Ona yardımcı olacak bir ebeveyn ile beraber yapabilir.
• Çocuk 6 yaşına geldiğinde kendi günlük temizliğini yapabilir. Dişlerini fırçalayıp yüzünü yıkayabilir.
• Denge hâkimiyeti gelişmiştir, denge tahtasında ileri geri yürüyebilir.
• Basit bir müziğin ritmine uygun dans edebilir.
• Koşarak yerdeki nesneleri toplayabilir.
• Zıplayan topu yakalar.
• Yaklaşık 30 cm yükseklikten atlayabilir.
• Eğer öğretilirse kendi başına ip atlayabilir.
• Bu dönemin sonuna doğru süt dişleri dökülmeye ve yerini kalıcı dişler almaya başlar.
• 2-6 yaş arasındaki çocukların görme becerileri fazla gelişmediği için küçük puntolu kitaplar pek ilgilerini çekmez. Daha çok büyük puntolu, büyük resimlere sahip kitaplar ilgilerini çeker.

3)Son Çocukluk Döneminde Fiziksel Gelişim(6-12 Yaş)

• Bu dönem çocuğun anaokul-ilkokul yıllarını kapsayan bir zaman aralığıdır.
• İlk çocukluk döneminde çocukların gözleri ıraksak olduğu için küçük puntolu kitaplarla ilgilenmediğinden bahsetmiştik. Bu dönemde ise görme duyumları çok daha gelişmiştir. Artık küçük puntolu kitaplar ilgilerini çekmeye başlar.
• 6 yaşından itibaren süt dişlerinin dökülüp yerine kalıcı dişlerinin çıkması 13-14 yaşlarında tamamlanmaktadır.
• Kızlar kemik gelişiminde erkeklerden önde oldukları için, kalıcı dişlerin tamamlanması da erkeklerden 1 yıl önce olabilir.
• Boy ve kiloda ise önceki döneme göre düşüş görülür.
• Kızlar erkeklerden daha hızlı kilo alıp, boyları daha hızlı uzar. Bu durum ergenlik dönemine kadar devam eder. Ergenlik döneminden sonra erkekler kızları geçerler.
• Küçük kas grupları oldukça gelişmiştir. Bu nedenle incelik isteyen işleri yapabilirler. Küçük ince kalemle yazı yazabilir, piyano veya diğer enstrümanları çalabilirler.
• 6-12 yaş döneminde iç salgı bezlerinin büyük bir rolü vardır. Bu dönemde cinsel bezler de harekete geçer. Örnek vermek gerekirse; tiroid bezleri yeterince salgı salgılamazsa çocuğun bedensel ve zihinsel gelişimi yavaşlar ve çocuk edilgen ve tembel olur.

4)Ergenlik Döneminde Fiziksel ve Devinimsel Gelişim (12-18 Yaş)

• Çocukluk döneminde göreceli olarak yavaşlayan bedensel gelişim bu dönemde yeniden hızlanarak dönem sonuna doğru yetişkinlik düzeyine ulaşır. Hem hızlı bir gelişim sürecinin olduğu hem de yoğun çatışmaların yaşandığı bir dönemdir.
• Cinsel bezlerin salgılarını salgılamaya başlaması, diğer bezlerin hormonlarıyla birleşmesi kemik ve kaslardaki büyümeyi hızlandırır.
• Kızlar ergenliğe erkeklerden önce girerler. Bu nedenle de fiziksel gelişimleri daha hızlıdır. Kızlar ergenliğe 8-10 yaşlarında girerken, erkekler 10-12 yaşlarında girerler. Fakat bu evrenin sonunda erkekler bedensel olarak kızlardan daha hızlı gelişir ve daha güçlü duruma gelirler.
• Yüz kemiklerinin büyümesi ile burun ve alt çene belirginleşir, bu da yüz konfigürasyonunun bozulmasına neden olur.
• Ergenlik döneminde bedenin farklı kısımlarında büyüme farklı olduğu için koordinasyon bozulur. El ve ayaklar kol ve bacaklara göre daha hızlı büyümektedir.
• Ergende sakarlıklar çok görülür; yemek tabağını düşürme, sehpalara takılıp düşme gibi.
• Kızlarda kalçalarda genişleme, erkeklerde ise omuzlarda genişleme olur.
• Kızlarda adet kanaması görülür. Her iki cinsiyette de vücutta kıllanmada artış görülür.