Zihin haritası nedir? Nasıl kullanılır?

Zihin haritaları, öğrenmeyi ve not almayı etkin hale getirebilmek için oluşturulan şemalardır. Peki gün geçtikçe popülerleşen bu yöntem nasıl kullanılır? Neyi amaçlar? Etkileri nelerdir?

Zihin haritası nedir? Ne amaçla kullanılır?

Standart not alma yöntemleri yerine zihin haritaları kullanmanın en önemli etkisi; üzerinde çalıştığınız konuyu bütün halde görmenizi sağlamalarıdır.

Önce konunun başlığını görmek ve alt başlıklarını incelemek daha sonra bütünden parçaya bir öğrenim sürdürmek; zihin haritalarının öğrenme üzerinde etkisini arttıran kullanım yöntemidir. Konuları dallarla birleştirmek de beynin çalışma mantığına benzemekte ve kurulan ilişkiyi güçlendirmektedir. Bu güçlü ilişkilerin öğrenmeyi kolaylaştırma ve pratikleştirme üzerine etkisi yadsınamaz bir olgudur. Çünkü beyin de dallardan oluşur ve öğrendiği her şeyi mevcut bilgileriyle bağdaştırma eğilimindedir.

Zihin haritaları size; sayfalarca düzyazı şeklinde tuttuğunuz notları çok daha kısa bir sürede oluşturma imkanı verir. Düzyazıyı arındırarak akılda kalıcılığı arttırır. Aynı zamanda hayal gücünüzü sınırlandıran bir sınırlı sayfa yerine geniş bir oluşturma alanı sunar.

Şimdi biraz da bir zihin haritasının nasıl ve ne şekillerde oluşturulabileceğine bakalım.

Zihin haritaları nasıl oluşturulur?

Zihin haritalarını dijital veya kağıt üzerinde olmak üzere iki şekilde oluşturabilirsiniz. Dijital bir kullanımın; üzerinde değişiklik yapabilme ve sonsuz sayfa sunma avantajları mevcuttur ama istediğiniz gibi dallar ve şekiller oluşturmanızı büyük ölçüde engelleyerek standart kalıplar kullanmanızı gerektirir.

Seçiminizi öncelik ve imkanlarınız doğrultusunda yaptığınızda ve önünüze sayfanızı açtığınızda ilk yapmanız gereken dilediğiniz şekilde bir ana başlık oluşturmaktır. Bu başlık genellikle sayfanın ortasına atılır. Daha sonra üzerinde çalıştığınız konuyu dallandırarak alt başlıklar oluşturmanız ve konuyu parçalar şeklinde harita üzerine oturtmanız gerekir. Oluşturduğunuz alt başlıkları da istediğiniz kadar dallandırabilir, dallar arasında bağlar kurabilir, konuya ait görsellerle destekleyebilir ve kenarlara ufak notlar alabilirsiniz. Ayrıca internetten küçük bir arama yaparak onlarca çeşit şemaya göz atabilir ve konunuzun işleyişine en uygun şema üzerinden ilerleyebilirsiniz.

Zihin haritaları nerelerde kullanılabilir?

Zihin haritalarının pek çok kullanım alanı vardır. Özellikle öğrenciler için çok işlevsel ve etkili bir yöntemdir. Bu açıdan dersleri bütün olarak görmek; öğrenme açısından önemli bir gerekliliktir. Ama zihin haritalarından yararlanabilmek için illaki öğrenci olmanız gerekmez. Öğrenmeniz gereken her şeyde bir zihin haritası oluşturabilirsiniz.

Zihin haritaları; öğrenme amacıyla kullanımının yanında planlama ve beyin fırtınası anlarında da oldukça yararlıdır. Herhangi plan şeması oluşturabilir veya kafanızda ne varsa haritaya aktarabilirsiniz. Bir örnekle fikir verelim.

Mesela çocuğunuz için bir okul arayışındasınız ama hangi okulun daha iyi olacağı konusunda kararsızsınız. Bu konuda bir zihin haritası oluşturarak tüm olasılık ve faktörleri gözünüz önüne getirebilirsiniz. Öncelikle bir başlık atar ve aklınızda olan tüm okulları bu başlığın bir dalı olarak çizersiniz. Daha sonra okulların altlarına avantaj ve dezavantajlarını dallandırırsınız. Bu dalların yanına duruma göre faktörler ve dallar; notlar ve açıklamalar ekleyerek seçiminizi kolaylaştırabilirsiniz. Veya bir dil öğrenmek istediğinizi varsayalım. Hemen bir başlık atar ve kelimei dil bilgisi, dinleme, okuma ve yazma alanlarını dallandırır; bu konularda kullanabileceğiniz kaynakları belirterek her şeyi gözünüz önüne serebilirsiniz. Bu size plan oluşturmada da yarar sağlayacaktır.

Zihin haritaları ile öğrenmede bilgiler nasıl daha kalıcı hale getirilir?

Son olarak zihin haritalarından alacağınız faydayı ve öğrenme kalıcılığını nasıl en üst seviyeye getirebileceğinizden bahsedeceğim. Birkaç madde halinde sıralayalım:

1- Olabildiğince renkli ve görsel destekli bir harita oluşturun.

2- Renkleri zorluk olarak veya konu olarak anlamlandırmak, rengi gördüğünüzde beyninize sinyal gönderilmesini sağlayın. Mesela detaylı ve zor olduğunu düşündüğünüz dalları ayrı bir renkte belirtmeniz; harita üzerinde çalışırken fayda sağlayacaktır.

3- Konu hakkında öğrenmeniz gereken şeyleri yazarken olabildiğince hatırlatıcı ve kısa özetler kullanın.

4- Kendi yöntem ve hatırlatıcılarınızı kullanın. Kendinize özgü sembol ve işaretleriniz olsun.