Okul öncesi dönem çocuğunun ihtiyaçları

Okul öncesi dönem çocuğun ileri yaşamında verimli ve mutlu bir hayat sürebilmesi açısından kritik öneme sahip bir dönemdir. Son dönemlerde yapılan birçok çalışma erken çocukluk dönemi yaşantılarının yetişkinlik döneminde ciddi etkileri olduğunu, çocuğun iyi bir yaşam sürebilmesini etkileyebilecek nitelikleri olduğunu vurgulamıştır. Bu sebeple gerek aile ortamında, gerekse eğitim ortamlarında okul öncesi dönem çocuğunun gelişimsel ihtiyaçlarının farkında olmak, programları çocuğun temel ihtiyaçlarını da dikkate alarak şekillendirmek büyük önem taşımaktadır.

Sevgi ve ilgi

Dünyaya gelen her birey, bebeklikten itibaren bakımın yanında sevgiye de ihtiyaç duyar. Sevgi ve ilgi ihtiyacını karşılamak için çocukların güven duygusunu ve bağımsızlık çabalarını desteklemek gerekir. Çocukların kendi kararlarını almasına teşvik edilmeli, görüşlerine değer verilmelidir. Olumlu davranışları ödüllendirilmelidir. Çocukların içtenlikle sevilmesi onun başkalarını da sevmesini sağlamaktadır. Sevgi ve ilgi yoksunu olan çocuklar, kendilerini dışlanmış hisseder, başkalarına da güvensiz olurlar.

İyi bakım ve beslenme

Her çocuğun en temel ihtiyacı iyi bir bakımdır. Çocuğun sağlıklı büyümesi ve gelişimi için dengeli ve iyi beslenmesi önemlidir. Fiziksel kapasitenin en üst düzeye ulaşması için de gereklidir. Çocuklara kazandırılan yeterli ve dengeli beslenme, ileriki zamanlarda görülebilecek şişmanlık ve şişmanlığa bağlı kronik hastalıkların oluşumunu engellemektir. Yetersiz beslenmiş çocuklar, akranlarına göre çelimsiz, pasif ve çevreye daha az ilgi duyan bireyler olmaktadırlar. Bunun yanında düzenli uyku, tuvalet ve temizlik alışkanlıklarının kazandırılması da önemlidir. Uyku düzeni için çocuklara baskı yapılmaması gerekir. Uyku sorunu varsa nedeni bulunmaya çalışılmalıdır. Tuvalet alışkanlığı için çocuğu düzenli olarak tuvalete götürmek gerekir. Tuvalet ve temizlik alışkanlığı noktasında çocuğa gerekli bilgilendirmeler kızmadan, sabırla yapılmalıdır.

Güven

Güven kişilik gelişimi için çok önemlidir. 0-2 yaş güven duygusu için kritik bir öneme sahip dönemdir. Bebeğin bakımında rolü olan anne-baba ve bakıcının tutarlı davranışlar sergilemesi gerekir. Yetişkinin düzenli bakımıyla bebeğin ihtiyaçlarının zamanında giderilmesi çocuğun kendisine ve çevresine olan güven duygusunun gelişmesini sağlar. Çocuğun bakım vereninden bağlılık geliştirdikten sonra ayrılması, sürekli eleştiri ve onaylanmama durumları güvensizlik duygusuna neden olur. Güvensizlik duygusu ilerde kuşkucu, ısrarcı ve saldırgan bireyler olmasına neden olur.

Hareket ve oyun

Çocuğun en temel ihtiyaçlarından biri oyundur. Oyun, çocuğun işi gibi görülür. Büyük ve küçük kas gelişimi, koşma, atlama, dokunma gibi birçok gereksinimlerini oyunla giderirler. Oyun, en temel doğal öğrenme yoludur. Öğrenenlerin pekiştirilmesini de sağlar. Çocukların kendilerini ifade etmesine ve olumsuz durumların etkisini azaltmaya yardımcı olur. Arkadaşlık ilişkilerini, kurallara uymayı ve iş birliği yapma becerilerini geliştirir.

Kendini tanıma, kanıtlama ve özgürlük

Çocukların yeterliklerini geliştirebilmeleri, yetersizliklerinin farkına varmaları kendilerini tanımakla mümkün olur. Çocukların kendilerini tanıyacağı ve kanıtlayacağı ortamlar oluşturulmalıdır. Çocukların kendi başına yapabilecekleri bir işi başarabilmeleri ve kendi seçimlerini yapabilmeleri konusunda özgürlük tanınmalıdır. Çocuklara özgürlüklerini kazandırırken aynı zamanda sınırlılıklarının da olduğu belirtilmelidir. Yetişkinlerin gereksiz kaygıları çocukların girişimde bulunma isteğini kırabilir. Özgürlükleri elinden alınan çocuklar bağımlı ve girişimci olmayan bireylerin oluşmasına neden olur.