Çocuk Kitaplarının Sahip Olması Gereken Nitelikler
Çocuk kitapları, günümüzde diğer kitaplar kadar bilindik kitaplar değildir. Çocuklarında ilerde okuma bilincinin yerleşmesini isteyen aileler, bu işe erken yaşlarda başlamalıdırlar. Her çocuk kitabı, çocukların gelişim düzeyine uygun değildir, bu nedenle bazı hususlara dikkat edilmelidir.
Çocuk edebiyatı 16. Yüzyıldan itibaren önem kazanmaya başlamıştır. Eski kitaplarda içerik düzenlemesi yapılmadığından inanç, karamsarlık ve sonu ölümle biten konular yer almıştır. Bu kitapların yanı sıra bazı kitaplar, çocukların düzeyine uyarlanarak ve anlatım ve resimlemede daha sade bir tarz izlenmiştir. Bu kitaplardan bazıları “Simbad, Ali Baba ve Kırk Haramiler”dir.
18. Yüzyıldan itibaren çocuk kitaplarının içerik ve biçim özelliklerinde bazı kriterler geliştirilmesi gerektiğine dair bir takım düşünceler oluşmuştur. Bu konuda J. J. Rousseau çocuk eğitimi için çocuk edebiyatında büyük bir etki yaratmıştır. Zaman içerisinde çocuk kitapları, hızla gelişme göstermiştir.
Kitap seçiminde nelere dikkat edilmeli?
Çocuk kitapları için bazı ölçütler geliştirilmiştir, bu yüzden alınacak kitaplar, bu ölçütler göz önüne alınarak seçilmelidir. Çocuklar, kitapların kendisine olan yararlarını bilmediği için kitabı seçen kişinin alacağı kitaplar, çocuğun ilgisini çekebilecek düzeyde olmalıdır. Kapak, ilk izlenim kısmında büyük bir öneme sahip olduğundan kapak resmi ilgi çekici olmalı ve içeriği yansıtıcı resimler olmalıdır. Kitabın yırtılması önlemine karşılık kapak, kalın mukavva ve bezden olmalı, iç kısımları yaş aralığına göre dikişli olanlardan seçilmeli, içeriğindeki yapraklar plastik kaplamalı olmalıdır.
Kitap, çocuğun rahatlıkla taşıyabileceği ağırlıkta ve uygun büyüklükte seçilmelidir. Bebeklik dönemleri için kitaplarda yazı olmayabilir ya da tek sözcük ve bir cümle yer alabilir, ilerleyen dönemlere göre yazı miktarı daha fazla olan kitaplar alınmalıdır. Kitabın resim ve yazıları aynı sayfada birbirini tamamlayacak bütünlükte olmalı, yazı ve resimler iç içe geçmemelidir. Resimleme ve yazının oranı çocuğun yaş oranına göre artmaktadır. Örneğin; üç yaş çocuk kitapları, 6 yaş çocuk kitaplarına göre daha fazla resim içermelidir.
Tema, yazarın vermek istediği mesajı yansıtır, bu nedenle çocuk kitaplarındaki temalar açık ve anlaşılabilir olmalıdır. Düşmanlık ve kötü duygulara yer verilen temalar seçilmemelidir. Daha çok olumlu davranışlar, doğa, insan ve hayvan sevgisini geliştirici, yardımlaşma,hoşgörü ve dostluğu arttırıcı temalar yer almalıdır. Konular, çocuğun hayal gücünü geliştirici, mutluluk yaratan ve ilgi çekici konular olmalıdır.
Kitabın içerdiği kahraman sayısı fazla olmamalı, gerçek hayat hikayeleri ya da gerçeğe yakın hikayeler yer almalıdır. Kahramanlar, çocuklar tarafından model alınabileceğinden, şiddet öğelerine ve bencilliğe yer verilmemelidir.
Kitaplarda kullanılan dil, ana dili yansıtmalı, sade, anlaşılır olmalı ve dil gelişimini destekleyici nitelikte olmalıdır. Argo, küfür, ya da olumsuz alt mesajlar içeren kitaplar çocuğun gelişimine zarar verebilecek niteliktedir.
Burdan yola çıkarak çocuk kitaplarının sahip olması gereken niteliklerine dikkat edilmeli, seçilecek kitaplarda bu kriterler göz önünde bulundurulmalıdır. Her kitabın çocukların düzeyine uygun olmadığının farkında olunarak ve bilinçli seçimler yapılarak gelişimlerine olumlu katkı olması sağlanmalıdır.
Esma A.
