Çocuk Eğitiminde Masal ve Masal Seçimi

Masallar çocuk bağlamında düşünüldüğü zaman genellikle bir işleve yönelik olarak varlıkları zihinde canlandırılır. Masalın varlığı çocuğun keyifli vakit geçirmesini, eğlenmesini, ya da kolayca uykuya dalmasını sağlayacak bir araç olarak düşünülür daha çok. Şüphesiz ki masallar uygun ortamlarda çocuğa okunduklarında, çocukların bu masalları okumaları veya dinlemeleri sağlandığında bu amaçlara hizmet edebilir. Ancak bu bakış açısı masalın çocuk eğitimi ve gelişimindeki rolünü anlamamızı güçleştiren etmenlerden biridir.

Oysa ki masal uygun içerik ve anlatım diline sahip olduğunda çocuğun psikolojisine ve eğitimine sayısız katkılar sunabilecek bir çocuk edebiyatı ürünüdür. İçerdiği kültürel ürünler çocuğun evrensel değerleri öğrenmesine sebep olurken, masallar öte yandan çocuğun dünyasına seslenen bir anlatım üslubuyla çocuğun dil gelişimine pozitif katkılar sağlayabilecek birçok unsur içerir.

Masalların rolü noktasında birçok eğitimcinin çeşitli tereddütleri vardır. Okunacak masala özellikle işlem öncesi dönem çocuğunun maruz kalacağı düşünülürse bu endişenin haklı bir zemine dayandığı görülür. Eğitimci ve psikologların endişelerinin temelinde şu gibi noktalar yer almaktadır;

• Masalın içeriği, üslubu ya da içerdiği alt mesajların çocuğun dünyasına uygun olmaması. Bahse konu alt mesajların cinsiyetçi, şiddet içeren ögeler içermesi.
• Özellikle kimi klasik masallar söz konusu olduğunda sınıflı toplumsal yapının sürdürülmesi, cinsiyetçilik, cimrilik gibi mesajlara sahip olmaları.
• Bir değerin aktarılması amacını taşıyan yer yer kin, intikam, ölüm gibi mesajlara sahip masalların var olması.
• Özellikle dini masallar söz konusu olduğunda çocuğun gelişimsel düzeyine uygun olmayan, çocuğun anlam evreninin dışında kalan ve travmaya sebep olabilecek cennet, cehennem, ceza gibi kavramlar içeriyor olması.

Masal seçerken nelere dikkat edilmeli?

• Masal seçimi yapılırken öncelikle çocuğun gelişim düzeyine uygun masallar tercih edilmelidir. Genellikle hangi masalın hangi yaş grubuna hitap ettiği yayınevleri tarafından kitaplarda belirtilmektedir. Bu göstergeler masal seçimi konusunda dikkate alınmalıdır.
• Özellikle çocuğun okumaya ilk başladığı süreçlerde onu sıkmayacak düzeyde kısa masallar tercih edilmelidir.
• Masalın çocuğun psikolojisine etki edebilecek herhangi bir olumsuz mesaja sahip olmadığından emin olunmalıdır.
• Masalın dili kullanımının ve üslubunun çocuğun dilsel dünyasını zenginleştirecek nitelikte, güzel Türkçe ile yazılmış olmasından emin olunmalıdır.
• Masal seçilirken çocuğun ilgisini çekebilecek, sanatsal gelişimine katkıda bulunabilecek, yüksek nitelikli ve masalı destekleyen görsellere sahip masallara ağırlık verilmelidir.