Okul öncesi eğitim nedir?
Okul öncesi eğitim, genel anlamıyla tanımlanacak olursa alanyazınında genellikle ilköğretime başlamadan önceki dönemi ifade eden, genellikle 0-6 yaş aralığında alan bilgisi ile yetişmiş profesyonel eğitimciler tarafından uygulanan, çocuğun gelişim alanlarının çok yönlü olarak geliştirildiği eğitim dönemidir.
Çağdaş okul öncesi modelleri çocuk merkezli bir profille, özgür, eleştirel düşünebilen, yaratıcı, içinde yaşadığı toplum ile etkileşim halinde, üretken bireyler yetiştirmeyi amaçlar. Şüphesiz ki geleceği şekillendirecek olan üretken bir neslin yetiştirilmesinde okul öncesi eğitimin çok ciddi etkileri vardır. En temelde okul öncesi dönem çocuğun ileri yaşamını etkileyecek birçok beceri, dil, zeka ve psikomotor gelişim açısından kritik dönemlerdir. Bu dönemde gerekli becerileri edinememiş bireylerin yaşamlarının ileri dönemlerinde bahse konu becerileri tam anlamıyla edinmeleri oldukça güçtür. Örneğin okul öncesi dönemde gerekli uyaranlara maruz kalmamış ve dil gelişimi açısından kritik olduğu dönemde geri kalmış olan bir çocuk muhtemelen yaşamı boyunca akranlarından daha düşük düzeyde dil becerilerine sahip olacaktır.
Okul öncesi alanında çalışmakta olan birçok uzman okul öncesi dönemde bireyin zihinsel gelişiminin büyük ölçüde tamamlandığı noktasında görüş birliğine varmışlardır. Bu sebeple okul öncesi eğitiminin yaygınlaştırılması, her çocuğa ücretsiz ve adil bir biçimde ulaştırılması, okul öncesi eğitimin niteliğinin artırılması büyük önem taşımaktadır. Ancak ne yazık ki ülkemizde oturmuş ve verimli çalışan okul öncesi eğitim politikaları mevcut değildir. Okul öncesi eğitimde öğretmen nitelikleri önemsenmemekte, (bkz: ücretli öğretmenlik politikası) okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması-zorunlu hale getirilmesi için gerekli çalışmalar efektif bir biçimde sürdürülmemekte ve sıbyan mektepleri gibi okul öncesi eğitimi doğrudan olumsuz etkileyecek gerekli bilimsel çalışmaların yapılmadığı, verimsiz modeller okul öncesi eğitime alternatif olarak ortaya konmaktadır.
Okul Öncesi Eğitimin Ülkemizdeki Uygulama Alanı
Ülkemizde okul öncesi eğitim Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı devlet anaokulları ve sınıfları ya da özel anaokulları, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na özel ya da devlet kreş/gündüz bakımevlerinde yürütülmektedir. Anaokulları 36-66 aylık çocuklara eğitim verirken uygulama aşamasında ilköğretim okullarına bağlı olarak anasınıflarında 3 yaş sınıfı olarak ifade edilen sınıflar yoktur, dolayısıyla anasınıfları 48-66 ay arasındaki çocuklara hizmet verir. Bunun yanı sıra eğer şartları uygunsa kreş/gündüz bakımevleri 0-36 ay arasındaki çocuklara da bakım hizmeti verebilmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı ve Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı olan bu kurumlar yoğunlukla bulunmakta iken okul öncesi eğitim hizmetleri bazen toplum merkezli olarak belediyeler, kimi sivil toplum kuruluşları ya da bazen diğer bakanlıklar tarafından da yürütülmektedir.
Okul Öncesi Eğitim Her Çocuk İçin Gereklidir
Okul öncesi eğitim almış olan bireylerin almayan akranlarına oranla birçok gelişim alanında daha üst düzey kapasitede olduğu artık otoritelerce kabul görmüş olan bir gerçektir. Okul öncesi eğitim programı bireylerin okula tam anlamıyla hazır olan, sosyal becerileri gelişmiş, insanlarla etkili iletişimler kurabilen bireyler olarak yetişmeleri için şekillendirilmiştir. Okul öncesi eğitim bu yönüyle düşük sosyoekonomik sınıflar ile üst sosyoekonomik sınıflar arasındaki başarı farklarını da henüz okul başlamadan azaltmayı hedefler. Okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması ve nitelikli bir hale getirilmesi hiç şüphesiz düşük sosyoekonomik çevrelerden gelen, ileride ciddi bir akademik arkaplana sahip olmayacakları düşünülen, hatta suç işleme potansiyelleri-riskleri var olan çocukların topluma kazandırılıp, başarılı bir birey olarak yetişmeleri için önkoşul olarak önümüzde durmaktadır. (Konu ile ilgili daha ayrıntılı yazı için: Okul öncesi eğitimin önemi, neden gerekli?)
