Okul Öncesi Dönemde İnce Kas Becerileri

Küçük kas becerileri (ince motor beceriler veya ince devinsel beceriler) çocuğun ellerini ve ayaklarını daha hassas biçimde (parmakları verimli bir biçimde kullanma gibi beceriler) kullanmayı ifade eder. Okul öncesi sınıflarında küçük kas becerileri makas ile kesme, yapıştırma, kalem tutma, yırtma, yuvarlama gibi etkinlik formatları ile geliştirilir.

Okul öncesi dönem çocukları çevrelerini keşfetmek konusunda büyük bir enerji ve merak ile doludurlar. Buldukları nesneleri incelemeyi, onlara yeni formlar vermeyi severler. Bu yoğun keşfetme aktiviteleri ince motor becerilerin sıklıkla kullanıldığı anlardır. Nesneleri kavramayı, yerlerini değiştirmeyi, kaptan kaba aktarmayı gelişmekte olan ince kas becerileri ile daha ustaca yaparlar. Okul öncesi sınıflarında yapılan birçok sanat etkinliği doğrudan ince kas becerilerinin geliştirilmesini de hedef alır.

İnce motor becerilerin aylara/yaşlara göre dağılımı

• Çocuk henüz 1 aylıkken ellerini yumruk biçimine sokabilir, eller genellikle kapalı haldedir.
• 2 ay civarında çocuk ellerini açmaya, nesneleri zayıf da olsa kavramaya başlar. 4 ay civarında ellerini sıkça açıp kapatır, nesneleri görece daha sert biçimde kavramaya başlar.
• 6-7 ay civarında el-göz koordinasyonu gerektiren kimi beceriler yapılır. Bir nesneyi bir elinden diğer eline aktarabilir.
• 10-12 ay civarında nesneleri parmakları ile tutmaya başlar.
• 1 yaş sonrasında parmaklar daha efektif biçimde kullanılmaya başlanır. İki parmağı ile daha küçük nesneleri tutabilir.
• 1.5 yaş civarında çocuk dökerek de olsa çatal kaşık kullanarak yemek yemeye başlar. Bu dönemde genellikle çatal-kaşığı sıkıca tüm eliyle kavrar.
• 3 yaş civarında ise çocuğun kalem kullanmaya karşı ilgisi artmıştır. Kalemi tüm eliyle değil bir yetişkin gibi parmaklarını kullanarak kavrar. Çeşitli karalamalar, ilk şekilller çizmeye başlarlar. Küçük nesnelerin kaptan kaba aktarımını ustaca yapabilir.
• 4 yaşta makas kullanımı gelişmiştir. Bir kağıt üzerine çizilmiş olan kare şeklini keserek çıkarabilir. Kalem veya boya kullanımında ustalaşmıştır. Boyama etkinliklerinde çizgi dışına taşma azalmıştır.
• 5 yaş civarında giyinme soyunma becerilerinde ihtiyaç duyduğu düğme ilikleme/açma, fermuar açma/kapama gibi becerileri yapar.

İnce Motor Beceriler ve Diğer Alanlarla İlişkisi

Birçok okul öncesi öğretmeni öğrencilerinin ince motor becerilerinin gelişmesi için özel bir çaba gösterir. Dönemin gelişimsel özellikleri göz önünde bulundurulduğunda ve çocuğun ilgileri dikkate alındığında bu iyi bir seçimdir. Çocuk işlerini bağımsız yapmayı önemsemekte, çizimler yapmaktan ve ortaya yeni ürünler koymaktan keyif almaktadır.

Tüm bunların yanı sıra ince motor becerileri iki temel beceri alanı ile doğrudan ilişkilidir. İlk olarak okul öncesi dönem çocuğunun özbakım becerilerini yerine getirebilmesi (bağımsız bir şekilde giyinip soyunabilmesi, dökmeksizin yemek yiyebilmesi, tuvalet ihtiyacını giderip temizliğini yapabilmesi gibi beceriler) aktif bir okul yaşamı için neredeyse önkoşul becerilerdendir. İkincisi ince motor beceriler çocuğun ileri akademik yaşamında gereksinim duyacağı becerilerden birisidir. Bu sebeple okul öncesi dönemde sınıf içi aktivitelerle ince motor becerilerin geliştirilmesine, çocuğun kalem kullanımında becerikli hale gelmesi önemsenir.